Nowy wspaniały (?) świat – bez interpunkcji!
Coś tu nie gra?
Tak, masz rację.
Tekst pozbawiony znaków interpunkcyjnych staje się kompletnie chaotyczny i niezrozumiały.
Interpunkcja potrafi zdziałać cuda. Przekonaj się, co dzieje się z tekstem, gdy zastosujemy w nim znaki interpunkcyjne:
Interpunkcja ma głębszy sens niż utrudnianie Ci życia
Choć przecinki, łączniki, średniki i cudzysłowy mogą spędzać Ci sen z powiek, nie traktuj ich jak swojego wroga, tylko sprzymierzeńca.
Dzięki znakom interpunkcyjnym tekst jest:
- przejrzysty (np. wiadomo, gdzie kończy się zdanie, które partie są wypowiadane przez bohatera),
- zrozumiały (zerknij do przykładu na karteczkach powyżej),
- łatwy w odbiorze (znaki interpunkcyjne porządkują tekst, wskazują miejsca, w których możemy zawiesić głos i wziąć oddech),
- jednoznaczny (inny sens przekazuje np. zdanie zakończone pytajnikiem, a inne to z kropką na końcu),
- rytmiczny (przecinki, średniki, wielokropki, półpauzy – dzięki nim możesz różnicować długość zdania i nadawać tekstowi rytm),
- pełen emocji (dzięki wykrzyknikom, pytajnikom czy wielokropkom).
Tak – bez interpunkcji teksty byłyby nudne jak film o Jamesie Bondzie bez żadnej akcji pościgu.
Interpunkcja ma znaczenie – mówię śmiertelnie poważnie!
Nie tylko brak interpunkcji w tekście może znacznie utrudnić jego lekturę. Równie groźne są źle użyte znaki interpunkcyjne – umieszczone w niewłaściwych miejscach.
Czym ryzykujesz? Całkowitą zmianą sensu wypowiedzi.
A od tego może zależeć nawet… czyjeś życie! Albo przynajmniej spokojny małżeński wieczór (wcale nie przesadzam – przeczytaj poniższe przykłady).
Przepis na interpunkcję: wiedza + wyczucie
Polska interpunkcja ma charakter składniowo-znaczeniowy.
Co to właściwie oznacza?
Dlatego żeby zostać interpunkcyjnym mistrzem, musisz opanować dwie główne umiejętności:
- zrozumieć budowę zdania i relacje zachodzące między jego elementami,
- wiedzieć, jak konkretne znaki interpunkcyjne mogą zmienić sens wypowiedzi.
Pamiętasz ze szkoły rozbiór logiczny zdania? Okazuje się, że ta wiedza przyda Ci się teraz – podczas opanowywania zasad interpunkcyjnych.
Autokorekta w Wordzie i różnych aplikacjach – złudne nadzieje
Może gdyby maszyny nauczyły się myśleć i czuć jak człowiek, moglibyśmy ze spokojem oddać teksty w ich ręce (?). Ale z polską interpunkcją nie jest tak łatwo. Bez zrozumienia zdania, relacji między jego elementami, nie sposób wyeliminować wszystkie błędy.
Do tego niezbędny jest człowiek. Myślący i „czujący” interpunkcję.
Jeżeli piszesz od czasu do czasu, to oczywiście korzystaj z aplikacji i programów sprawdzających pisownię. Pewnie poprawią ewentualne literówki, wstawią polskie znaki diakrytyczne i usuną podwójne spacje.
Ale jeżeli zawodowo zajmujesz się tekstem i słowem, znajomość interpunkcji powinna być dla ciebie czymś tak oczywistym jak lód w martini.
Lista zagrożonych zawodów
Kto powinien opanować polską interpunkcję?
1. Tłumacze
Interpunkcja tekstu przetłumaczonego na język polski musi być zgodna z zasadami stosowanymi w polszczyźnie – nie można mieszać zasad interpunkcyjnych z różnych języków.
Na przykład w rosyjskim na granicy mowy niezależnej i tekstu narratora stosuje się obok siebie przecinek i myślnik. Jednak w polskim taki zbieg znaków byłby błędem: jeżeli wypowiedź bohatera ma formę zdania oznajmującego i następuje po niej czasownik związany z mówieniem (np. powiedział, odparł, wyjaśnił, dodał), nie stawiamy ani kropki, ani przecinka, lecz sam myślnik.
Z kolei w angielskim partie dialogowe są wydzielone apostrofami – w polszczyźnie w tej funkcji stosuje się myślniki.
Inne zasady dotyczą np. stawiania kropek po skrótach – mimo że po niemieckim skrócie Dr. kropka jest obowiązkowa, jeżeli wyraz ten występuje w mianowniku, w polskiej wersji nie powinien być zakończony kropką.
2. Copywriterzy, redaktorzy i korektorzy
Doskonała znajomość języka w tych zawodach to podstawa. Jeżeli w twoich tekstach są błędy, to trudno się spodziewać długofalowej współpracy z klientem.
No i dobrze wiesz, że czas to pieniądz. Szkoda tracić go na:
- wertowanie słowników,
- przeszukiwanie internetowych poradni językowych,
- kopiowanie tekstu do „sprawdzaczy błędów online”,
- telefon do przyjaciela (chyba że jest polonistką ?).
3. Wirtualne asystentki
Sporo czasu poświęcasz na pisanie: komunikujesz się z klientami, publikujesz posty, odpowiadasz na zapytania.
Kiedy szukałam dla siebie zdalnego wsparcia, jednym z ważniejszych kryteriów był brak błędów językowych w nadesłanym mailu i na stronie internetowej kandydatki.
Wybrałam osobę, która wiedziała, że przed imiesłowowym równoważnikiem zdania należy postawić przecinek! (Takie małe zboczenie zawodowe).
Twój klient na pewno będzie wdzięczny, jeżeli będziesz go bezbłędnie reprezentowała.
3 największe interpunkcyjne odkrycia
Słownej Agentki
Zgodnie z obietnicą mam dla Ciebie coś specjalnego – moją subiektywną listę interpunkcyjnych nieoczywistości. Zaczynamy!
1. Bez przecinka w utartych zwrotach i frazeologizmach
czyli reguła [363] 90.A.2.
Utarte połączenia wyrazowe (tzw. skostniałe zwroty) nie są traktowane jako odrębne zdania – i dlatego przecinka nie stawiamy ani przed nimi, ani między składającymi się na nie wyrazami.
Chodzi m.in. o takie zwroty jak:
Przykłady:
A co się stanie, gdy w tym ostatnim przykładzie jednak wstawimy przecinek?
Zdanie zmieni sens:
2. Bez przecinka przed zaimkami wprowadzającymi pozorne zdania podrzędne
czyli uwaga nr 2 do reguły [363] 90.A.2.
Zwykle zdania podrzędne są oddzielone od nadrzędnego przecinkiem:
Jednak czasem przecinek jest zbędny – dzieje się tak w przypadku nierozwiniętych zdań składowych. W takiej sytuacji nie stawiamy już przecinka przed zaimkami wprowadzającymi takie „udawane” zdanie podrzędne.
Przykłady:
Zaimek „dlaczego” tworzy tu pozorne zdanie podrzędne – nie stawiamy przed nim przecinka.
Zaimek „kiedy” to nierozwinięte zdanie składowe – przecinek jest niepotrzebny.
„Gdzie i kiedy” to nierozwinięte zdanie składowe – przecinek jest niepotrzebny.
3. Bez kropki po skrócie pkt – niezależnie od przypadka
zaprzeczenie reguły 205.55.1. (uzus)
Czy wiesz, że po skrócie pkt zwyczajowo nie stawiamy kropki?
Zgodnie z zasadą kropka pojawia się po skrótach, które kończą się na inną literę niż skracany wyraz:
Skrót dr kończy się na tę samą literę co skracany wyraz (doktor), więc nie stawiamy kropki. Ale:
Po skrócie konieczna jest kropka, ponieważ kończy się on na inną literę niż skracany wyraz (doktora).
W przypadku pkt sprawa jest prosta – kropkę stawiaj tylko wtedy, gdy ten skrót pojawi się na końcu zdania:
W tym drugim przykładzie pojawia się tylko zwykła kropka kończąca zdanie.
Chcesz uporządkować swoją wiedzę dotyczącą interpunkcji, aby świadomie korzystać z zasad, pracować szybciej i z pewnością siebie?
Zapraszam Cię do tajnego archiwum z webinarami oraz do udziału we wspólnej misji .
Komentarze
Świetny artykuł! Dziękuję za Twoją ciężką pracę.
Bardzo się cieszę, że ten artykuł Ci się spodobał – i dziękuję, że to okazałaś ?